Kinh tế học hành vi là một nhánh của kinh tế học nghiên cứu cách thức con người ra quyết định và hành động trong các tình huống kinh tế. Kinh tế học hành vi khác với kinh tế học truyền thống ở chỗ nó không giả định con người là những người hợp lý, có thông tin hoàn hảo và tối ưu hóa lợi ích cá nhân. Thay vào đó, kinh tế học hành vi dựa trên các quan sát thực tế về hành vi của con người, bao gồm cả những yếu tố tâm lý, xã hội và thói quen.
Kinh tế học hành vi có thể giải thích được nhiều hiện tượng kinh tế mà kinh tế học truyền thống không thể, ví dụ như:
– Tại sao con người có xu hướng tiêu tiền một cách không hiệu quả khi có nhiều lựa chọn?
– Tại sao con người có xu hướng trì hoãn những việc quan trọng như tiết kiệm hay đầu tư?
– Tại sao con người có xu hướng bị ảnh hưởng bởi những thông tin không liên quan hay sai lệch khi ra quyết định?
– Tại sao con người có xu hướng bị thiên vị xác nhận, tức là chỉ chú ý đến những thông tin phù hợp với quan điểm của mình?
– Tại sao con người có xu hướng bị ảnh hưởng bởi những kỳ vọng không hiện thực hay quá lạc quan khi đánh giá các cơ hội kinh doanh?
Để trả lời cho câu hỏi kinh tế học hành vi là gì, chúng ta cần phải hiểu được các khái niệm cơ bản của nó, bao gồm:
– Lựa chọn phi hợp lý: Là khi con người ra quyết định không phù hợp với lợi ích của mình, do bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại cảnh, cảm xúc hay thiếu thông tin.
– Năng lực xử lý thông tin: Là khả năng của con người trong việc thu thập, phân tích và sử dụng thông tin để ra quyết định. Năng lực này thường bị giới hạn do các ràng buộc về thời gian, chi phí hay trí nhớ.
– Hàm lợi ích: Là một công thức toán học biểu diễn mối quan hệ giữa các biến số kinh tế và sự thoả mãn của con người. Hàm lợi ích trong kinh tế học hành vi thường phức tạp và không đơn điệu, do phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.
– Thí nghiệm tự nhiên và thực nghiệm: Là các phương pháp nghiên cứu trong kinh tế học hành vi, dựa trên việc quan sát và đo lường các biến số kinh tế trong các điều kiện tự nhiên hoặc được thiết lập. Các phương pháp này giúp kiểm tra các giả thuyết và mô hình của kinh tế học hành vi một cách khoa học và chính xác.
Nếu bạn quan tâm đến kinh tế học hành vi và muốn tìm hiểu sâu hơn về nó, bạn có thể tham khảo các chương trình học sau đây:
– Chương trình học Kinh tế học hành vi của Đại học Harvard: https://www.hbs.edu/faculty/units/behav/Pages/default.aspx
– Chương trình học Kinh tế học hành vi của Đại học Yale: https://behavioral.macmillan.yale.edu/
– Chương trình học Kinh tế học hành vi của Đại học California, Berkeley: https://behavioralpolicy.org/