Kỹ thuật nuôi cá, giáp xác là một lĩnh vực nghiên cứu về cách nuôi trồng, bảo tồn và khai thác các loài động vật có vỏ giáp như tôm, cua, ốc, sò, hàu, sứa… trong môi trường nước ngọt hoặc nước mặn. Đây là một ngành khoa học quan trọng đối với nền kinh tế và phát triển bền vững của nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước ven biển và đảo.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu về kỹ thuật nuôi cá, giáp xác, các loại hình nuôi trồng phổ biến, các vấn đề thách thức và giải pháp trong ngành, cũng như chương trình học chi tiết của ngành này tại Việt Nam.
Các loại hình nuôi trồng cá, giáp xác
Có nhiều loại hình nuôi trồng cá, giáp xác khác nhau tùy theo điều kiện tự nhiên, kỹ thuật và mục tiêu sản xuất. Một số loại hình chính như sau:
– Nuôi trồng thủy sản công nghệ cao: Là loại hình nuôi trồng sử dụng các thiết bị và công nghệ hiện đại để kiểm soát môi trường nuôi, cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm. Ví dụ như nuôi tôm sú trong ao lót bạt, nuôi cá tra trong bể xi măng, nuôi sò điệp trong lồng neo…
– Nuôi trồng thủy sản theo hướng sinh thái: Là loại hình nuôi trồng tận dụng các nguồn tài nguyên tự nhiên và duy trì sự cân bằng sinh thái trong quá trình nuôi. Ví dụ như nuôi tôm rừng trong rừng ngập mặn, nuôi cá lóc trong ao đa dạng sinh học, nuôi ốc hương trong rạn san hô…
– Nuôi trồng thủy sản kết hợp: Là loại hình nuôi trồng kết hợp nhiều loài cá, giáp xác khác nhau trong cùng một ao hoặc khu vực để tăng hiệu quả sử dụng đất đai, nước và thức ăn. Ví dụ như nuôi tôm càng xanh kết hợp với cá tra, cá rô phi, nuôi cua ghẹ kết hợp với ốc bươu vàng, nuôi cá chình kết hợp với sứa…
Các vấn đề thách thức và giải pháp trong ngành
Nuôi trồng cá, giáp xác là một ngành có tiềm năng phát triển lớn nhưng cũng đối mặt với nhiều vấn đề thách thức như:
– Ô nhiễm môi trường: Do sử dụng quá mức các chất bổ sung như thức ăn, phân bón, thuốc kháng sinh… gây ra hiện tượng ô nhiễm nước ao và nguồn nước dẫn đến suy giảm chất lượng sản phẩm và ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Giải pháp là áp dụng các biện pháp quản lý môi trường nuôi như giảm mật độ nuôi, sử dụng thức ăn chất lượng, xử lý nước thải…
– Bệnh tật: Do sự biến đổi khí hậu, sự xâm nhập của các loài thủy sản ngoại lai, sự thiếu hụt kiến thức và kỹ năng phòng chống bệnh… gây ra các bệnh tật cho cá, giáp xác như đốm trắng, đốm vàng, đen mang, viêm gan… làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm. Giải pháp là nâng cao ý thức và kiến thức về phòng chống bệnh, sử dụng các biện pháp phòng bệnh tự nhiên như tăng cường miễn dịch, sử dụng các loại thảo mộc, vi sinh vật…
– Cạnh tranh: Do sự gia tăng nhu cầu thị trường, sự canh tranh của các nước sản xuất và xuất khẩu cá, giáp xác như Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ… gây ra áp lực về giá cả và chất lượng sản phẩm. Giải pháp là nâng cao năng lực sản xuất và chế biến, đa dạng hóa sản phẩm, tìm kiếm các thị trường mới, xây dựng thương hiệu và uy tín…
Chương trình học chi tiết của ngành
Để trở thành một kỹ sư nuôi trồng cá, giáp xác, bạn cần theo học một chương trình đào tạo có thời gian từ 4 đến 5 năm tại các trường đại học hoặc cao đẳng có ngành này. Một số trường có tiêu biểu như:
– Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM: Có ngành Kỹ thuật nuôi trồng thủy sản với các chuyên ngành như Nuôi trồng cá, Nuôi trồng giáp xác, Nuôi trồng thủy sản công nghệ cao…
– Trường Đại học Nha Trang: Có ngành Kỹ thuật nuôi trồng thủy sản với các chuyên ngành như Nuôi trồng cá biển, Nuôi trồng giáp xác biển, Nuôi trồng rong biển…
– Trường Đại học Cần Thơ: Có ngành Kỹ thuật nuôi trồng thủy sản với các chuyên ngành như Nuôi trồng cá nước ngọt, Nuôi trồng giáp xác nước ngọt, Nuôi trồng thủy sản sinh thái…
Trong quá trình học tập, bạn sẽ được tiếp cận với các kiến thức cơ bản và nâng cao về cá, giáp xác như sinh học, dinh dưỡng, sinh sản, bệnh tật… cũng như các kỹ năng thực hành về kỹ thuật nuôi trồng như thiết kế ao nuôi, lựa chọn giống nuôi, chuẩn bị môi trường nuôi, cho ăn và thu hoạch… Bạn cũng có cơ hội được tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tập tại các cơ sở nuôi trồng cá, giáp xác.