Thực hành sinh hoá và độc chất lâm sàng là một môn học quan trọng trong chương trình đào tạo bác sĩ. Môn học này giúp sinh viên nắm vững các kiến thức cơ bản về cấu trúc, chức năng và tương tác của các phân tử sinh hoá trong cơ thể người, cũng như các phương pháp phân tích và xác định các chỉ số sinh hoá trong máu, nước tiểu, dịch màng phổi, dịch não tủy và các mô bệnh lý. Môn học này cũng giới thiệu về các độc chất lâm sàng, tức là các chất có thể gây ngộ độc hoặc ảnh hưởng đến hoạt động sinh lý của cơ thể khi tiếp xúc ở liều cao hoặc thời gian dài. Các độc chất lâm sàng có thể là các chất tự nhiên hoặc nhân tạo, có nguồn gốc từ thực vật, động vật, vi khuẩn, virus, nấm, thuốc, hóa chất, kim loại nặng, khí độc…
Trong bài luận này, tôi sẽ trình bày về một số nội dung chính của môn học thực hành sinh hoá và độc chất lâm sàng, bao gồm:
– Các phương pháp phân tích sinh hoá lâm sàng: Các phương pháp này bao gồm các kỹ thuật lấy mẫu, chuẩn bị mẫu, xử lý mẫu, phân tích mẫu và đánh giá kết quả. Các phương pháp này giúp xác định các chỉ số sinh hoá như glucose, ure, creatinin, protein, lipid, enzyme, ion, hormone, vitamin, kháng thể… trong các dịch cơ thể. Các chỉ số này có ý nghĩa trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị các bệnh lý liên quan đến chuyển hoá, gan, thận, tim mạch, nội tiết, miễn dịch…
– Các nguyên tắc và ứng dụng của sinh hoá lâm sàng trong y học: Các nguyên tắc này bao gồm các khái niệm về giới hạn bình thường và bất thường của các chỉ số sinh hoá; các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của các chỉ số sinh hoá; các nguyên tắc xây dựng và sử dụng các biểu đồ sinh hoá; các nguyên tắc lập kế hoạch và thiết kế các nghiên cứu sinh hoá lâm sàng; các nguyên tắc xử lý và diễn giải dữ liệu sinh hoá lâm sàng. Các ứng dụng của sinh hoá lâm sàng trong y học bao gồm việc sử dụng các chỉ số sinh hoá để chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý như tiểu đường, suy thận, viêm gan, xơ gan, suy tim, rối loạn lipid máu…
– Các loại độc chất lâm sàng và cơ chế tác động của chúng: Các loại độc chất lâm sàng có thể được phân loại theo nguồn gốc, cấu trúc hoá học, cơ chế tác động, đường vào cơ thể, triệu chứng ngộ độc, phương pháp chẩn đoán và điều trị. Các cơ chế tác động của các độc chất lâm sàng có thể bao gồm các cơ chế như gây kích ứng, gây dị ứng, gây ức chế enzyme, gây rối loạn chuyển hoá, gây gắn kết với protein, gây tạo phức với ion, gây ảnh hưởng đến di truyền…
– Các phương pháp phòng ngừa và điều trị ngộ độc do các độc chất lâm sàng: Các phương pháp này bao gồm các biện pháp như hạn chế tiếp xúc với các độc chất lâm sàng; sử dụng các thiết bị bảo hộ cá nhân; tuân thủ các quy định an toàn lao động; thực hiện các biện pháp cấp cứu khi xảy ra ngộ độc; sử dụng các thuốc giải độc hoặc hỗ trợ chức năng cơ quan bị ảnh hưởng; theo dõi và điều trị các biến chứng của ngộ độc…
Tóm lại, môn học thực hành sinh hoá và độc chất lâm sàng là một môn học rất bổ ích và thực tiễn cho sinh viên y khoa. Môn học này giúp sinh viên nâng cao kiến thức và kỹ năng về các phân tử sinh hoá trong cơ thể người, các phương pháp phân tích sinh hoá lâm sàng, các loại độc chất lâm sàng và cách phòng ngừa và điều trị ngộ độc. Môn học này cũng góp phần rèn luyện tư duy phản biện và nghiên cứu khoa học cho sinh viên.