Thuế là một khoản tiền mà người dân và doanh nghiệp phải đóng cho nhà nước để đảm bảo hoạt động của các cơ quan công quyền, các dịch vụ công cộng và các chính sách xã hội. Thuế có vai trò quan trọng trong việc điều tiết nền kinh tế, phân phối lại thu nhập, bảo vệ môi trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Trong bài luận này, tôi sẽ giới thiệu về các loại thuế chính ở Việt Nam, các nguyên tắc và cơ chế thu thuế, cũng như các chương trình học liên quan đến lĩnh vực thuế. Tôi hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về thuế và vai trò của nó trong xã hội.
Các loại thuế chính ở Việt Nam
Theo Luật Thuế 2019, có 19 loại thuế được áp dụng ở Việt Nam, bao gồm:
– Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): là thuế đánh vào lợi nhuận của các doanh nghiệp hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam hoặc có nguồn thu nhập từ Việt Nam. Mức thuế TNDN hiện nay là 20% cho hầu hết các doanh nghiệp, riêng một số doanh nghiệp được hưởng mức thuế ưu đãi từ 10% đến 17%.
– Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): là thuế đánh vào thu nhập của các cá nhân hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam hoặc có nguồn thu nhập từ Việt Nam. Mức thuế TNCN được tính theo bảng lũy tiến từ 5% đến 35%, tùy theo mức thu nhập chịu thuế của cá nhân.
– Thuế giá trị gia tăng (GTGT): là thuế đánh vào giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hoặc nhập khẩu. Mức thuế GTGT hiện nay là 10% cho hầu hết các hàng hóa, dịch vụ, riêng một số hàng hóa, dịch vụ được hưởng mức thuế ưu đãi là 0%, 5% hoặc miễn thuế.
– Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB): là thuế đánh vào một số hàng hóa, dịch vụ có tính chất xa xỉ, tiêu thụ nhiều gây hại cho sức khỏe, môi trường hoặc an ninh xã hội. Mức thuế TTĐB được tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá bán hoặc giá nhập khẩu của hàng hóa, dịch vụ, dao động từ 10% đến 150%, tùy theo loại hàng hóa, dịch vụ.
– Thuế xuất nhập khẩu (XNK): là thuế đánh vào hàng hóa xuất khẩu hoặc nhập khẩu qua biên giới Việt Nam. Mức thuế XNK được quy định theo danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam, có thể là miễn thuế, áp dụng tỷ lệ phần trăm hoặc áp dụng mức cố định.
– Thuế tài nguyên (TNG): là thuế đánh vào giá trị của các loại tài nguyên được khai thác, sử dụng ở Việt Nam. Mức thuế TNG được tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá trị tài nguyên, dao động từ 1% đến 40%, tùy theo loại tài nguyên.
– Thuế bảo vệ môi trường (BVM): là thuế đánh vào một số hàng hóa sản xuất, kinh doanh, sử dụng có tiềm năng gây ô nhiễm môi trường. Mức thuế BVM được tính theo mức cố định trên đơn vị sản phẩm, từ 300 đồng đến 10.000 đồng, tùy theo loại hàng hóa.
– Thuế sử dụng đất (SDD): là thuế đánh vào người sử dụng đất ở Việt Nam. Mức thuế SDD được tính theo diện tích và giá trị đất, có thể là một lần hoặc hàng năm, tùy theo loại hình sử dụng đất.
– Thuế trước bạ (TB): là thuế đánh vào người sở hữu, người sử dụng phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, thủy nội địa hoặc hàng không. Mức thuế TB được tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá trị phương tiện, từ 2% đến 20%, tùy theo loại phương tiện.
– Thuế thu nhập doanh nghiệp nhỏ và vừa (TNDN-NV): là thuế áp dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa có doanh thu không quá 200 tỷ đồng/năm. Mức thuế TNDN-NV hiện nay là 17%.
– Các loại thuế khác: bao gồm thuế lệ phí trước bạ, thuế lệ phí sử dụng biển số xe, thuế lệ phí cấp giấy phép kinh doanh, thuế lệ phí cấp giấy phép hoạt động, thuế lệ phí cấp quyền khai thác khoáng sản, thuế lệ phí cấp quyền khai thác nước mặt, thuế lệ phí cấp quyền khai thác nước dưới đất, thuế lệ phí cấp quyền khai thác rừng tự nhiên, thuế lệ phí cấp quyền khai thác rừng trồng, thuế lệ phí cấp quyền khai thác rừng nguyên sinh.
Các nguyên tắc và cơ chế thu thuế
Các nguyên tắc và cơ chế thu thuế được quy định trong Luật Thuế 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Một số nguyên tắc và cơ chế chung như sau:
– Nguyên tắc công bằng: các người có nghĩa vụ nộp thuế phải chịu mức thuế hợp lý và phù hợp với khả năng kinh tế của họ.
– Nguyên tắc minh bạch: các quy định về chính sách thuế, các quy trình và thủ tục thu thuế, các thông tin về số liệu và hoạt động của ngành thuế phải được công bố rõ ràng và kịp thời cho công chúng.
– Nguyên tắc hiệu quả: các biện pháp và hoạt động của ngành thuế phải nhằm tối ưu hóa nguồn thu ngân sách